Straen. Gair cyffredin ond rhywbeth sy’n codi a sy’n achosi trafferthion i ni yn fwyfwy y dyddiau hyn. Adwaith arferol gan y corff pan fydd newidiadau’n digwydd yw straen. Gall ymateb i’r newidiadau hyn fod yn rhai corfforol, meddyliol neu emosiynol.
Canfu arolwg gan y Sefydliad Iechyd Meddwl (Mai 2018) fod bron i dri chwarter o oedolion (74%) deimlo cymaint o dan straen a’u bod wedi eu gorlethu neu fethu ymdopi, ar ryw adeg dros y flwyddyn ddiwethaf
Bydd y blog yma yn ceisio eich helpu i ddelio gyda straen trwy ofyn:
- Beth yw straen?
- Sut mae adnabod arwyddion o straen?
- Sut ydw i yn osgoi bod o dan straen?
Beth yw straen ?
Ar y lefel fwyaf sylfaenol, straen yw ymateb ein corff i bwysau sefyllfa neu ddigwyddiad bywyd. Gall yr hyn sy’n achosi a chyfrannu at straen amrywio’n fawr o berson i berson, yn ôl ein hamgylchiadau cymdeithasol ac economaidd, yr amgylchedd rydyn ni’n byw ynddo a’n cyfansoddiad genetig.
Rhai nodweddion cyffredin o pethau a all wneud inni deimlo dan straen yw profiadau newydd neu annisgwyl, rhywbeth sy’n bygwth eich teimlad o bwy ydych, neu ymdeimlad nad oes gennych lawer o reolaeth dros sefyllfa.
Mae’r corff dynol wedi’i gynllunio i brofi straen ac ymateb iddo. Gall straen fod yn bositif, trwy ein cadw’n effro, yn llawn cymhelliant, ac yn barod i osgoi perygl. Daw straen yn negyddol pan fydd person yn wynebu heriau parhaus heb ryddhad nac ymlacio rhwng yr hyn sy’n achosi’r straen.
Ymateb i fygythiad o fewn sefyllfa yw straen, tra fod gorbryderu yn adwaith i’r straen hwnnw.
Beth yw Arwyddion Straen?
Rydym i gyd yn delio gyda straen mewn ffyrdd gwahanol, ond mae straen yn effeithio ar bob un ohonom yn emosiynol ac yn gorfforol. Dyma ychydig o arwyddion:
| Corfforol | Meddyliol | Ymddygiad |
| Teimlo’n flinedig | Bod yn flin, yn ymosodol, diamynedd | Pryderu yn gyson |
| Cur pen/Pen tost | Bod yn orbryderus, gofidus neu ofnus | Methu canolbwyntio |
| Poenau yn y frest | Ymdeimlad o arswyd | Bwyta gormod neu ddiffyg archwaeth |
| Pwysedd gwaed uchel | Teimlo’n unig neu’n ynysig | Teimlo’n aflonydd – methu eistedd yn llonydd |
| Anhawster cysgu | Wedi’ch gorlwytho | Crio yn aml |
| Llygaid yn ddolurus / golwg yn aneglur | Methu switsio i ffwrdd | Byr eich tymer |
| Teimlo’n sâl neu phendro | Cnoi eich ewinedd/pigo’r croen |
Weithiau gall rhai pobl
sy’n profi straen difrifol deimlo fel cyflawni hunanladdiad. Canfu’r Sefydliad
Iechyd Meddwl (Mai 2018) i 32% o oedolion ddweud iddynt gael teimladau hunanladdiad o ganlyniad i
straen.
Ond mae
yna ffyrdd i’ch helpu i ddelio ag ef!
Sut mae Osgoi Straen?
Y peth cyntaf i nodi yw na ddylech geisio ymdopi trwy yfed alcohol neu ysmygu. Ni fydd rhain o fudd o gwbl.
Isod ceir ychydig o bethau y gallwch eu gwneud i’ch helpu i osgoi straen:
1. Cadw’n Heini
Ni fydd ymarfer corff yn gwneud i’ch straen ddiflannu, ond bydd yn lleihau rhywfaint ar y dwyster emosiynol rydych chi’n ei deimlo, gan glirio’ch meddyliau a chaniatau i chi ddelio â’ch problemau yn fwy pwyllog. Sut mae cadw’n heini yn helpu’ch lles: (https://www.nhs.uk/conditions/stress-anxiety-depression/improve-mental-wellbeing/).
2. Cymryd Rheolaeth
Mae ateb i bob problem. Yr ymdeimlad hwnnw o golli rheolaeth yw un o brif achosion straen a diffyg lles.
Mae’r weithred o gymryd rheolaeth yn un grymusol, ac mae’n rhan hanfodol o ddod o hyd i ateb sy’n eich bodloni chi fel unigolyn a neb arall. Awgrymiadau ar reoli amser: (https://www.nhs.uk/conditions/stress-anxiety-depression/time-management-tips/)
3. Siarad Amdano
Gall siarad â rhywun am sut rydych yn teimlo fod yn ddefnyddiol. Gall siarad weithio naill ai trwy dynnu eich sylw oddi wrth eich meddyliau ingol neu ryddhau peth o’r tensiwn trwy drafod. A cofiwch, os oes angen, rydyn ni bob amser yma i’ch helpu chi (http://www.dyfivalleyhealth.org/contact-us/)
4. Cadw Dyddiadur Straen
Mae cadw dyddiadur straen
am ychydig wythnosau yn offeryn rheoli straen effeithiol gan y bydd yn eich
helpu i ddod yn fwy ymwybodol o’r sefyllfaoedd sy’n eich rhoi dan straen.
Nodwch ddyddiad, amser a lle pob cyfnod rydych yn teimlo dan straen a nodwch beth
roeddech chi’n ei wneud, gyda phwy oeddech chi a sut roeddech chi’n teimlo’n
gorfforol ac yn emosiynol. Rhowch
sgôr straen i bob cyfnod o straen (ar, dyweder, raddfa o 1-10) a defnyddiwch y
dyddiadur i ddod i ddeall beth sy’n sbarduno’ch straen a pha mor effeithiol
ydych chi mewn sefyllfaoedd sy’n achosi straen.
Bydd hyn yn eich galluogi i osgoi sefyllfaoedd sy’n achosi straen a
datblygu gwell mecanweithiau ymdopi.
5. Helpu Eraill
Mae tystiolaeth yn profi bod pobl sy’n helpu eraill, trwy weithgareddau fel gwirfoddoli neu waith cymunedol, yn dod yn fwy gwydn.
Os nad oes gennych amser i wirfoddoli, ceisiwch wneud ffafr i rywun bob dydd. Gall fod yn rhywbeth mor bitw â helpu rhywun i groesi’r ffordd neu wneud paned i gydweithwyr.
6. Ceisio Cysgu’n Well
Gall diffyg cwsg achosi straen sylweddol. Yn anffodus, mae straen ei hun, hefyd yn achos o ddiffyg cwsg wrth i ni barhau i hel meddyliau, gan ein hatal rhag ymlacio digon i syrthio i gysgu. Edrychwch ar y fideo hon:
Dolenni Defnyddiol
- Rhestr GIG o Apiau Iechyd Meddwl: https://www.nhs.uk/apps-library/category/mental-health/
- Ystadegau MentalHealth.org: https://www.mentalhealth.org.uk/statistics/mental-health-statistics-stress
- Mind.org.uk –achosion straen: https://www.mind.org.uk/information-support/types-of-mental-health-problems/stress/causes-of-stress#.XcqHXej7SUk